Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

 

DEHB belirtileri dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite ve tepkiselliği kapsar. Bu özellikleri her çocuk şu veya bu şekilde sergiler. Fakat DEHB teşhisi koymak için, belirtilerin çocuğun yaşına uygun olmaması gerekir. DEHB çocuklarda ve gençlerde yaygındır. Yetişkinlerde de bu bozukluk görülebilir. Yetişkinlerde belirtilerde bazı farklılıklar olabilir. Örneğin, bir yetişkin hiperaktivite yerine tez canlılık sergileyebilir. Ayrıca, DEHB’li yetişkinler sürekli olarak kişiler arası ilişkilerde ve işte problem yaşarlar.

Üç farklı DEHB belirti kategorisi vardır: Dikkatsizlik, hiperaktivite, tepkisellik (impulsivite) Çocuk zorlayıcı okul çevresine girene kadar dikkatsizlik fark edilemeyebilir. Yetişkinlerde dikkatsizlik işte veya sosyal durumlarda belirginleşebilir.

DEBH’li bir kişi aşağıdaki belirtilerin bazısına veya hepsine sahip olabilir:

  • Detaylara dikkat etmede zorluk çekme ve okulda veya diğer aktivitelerde düşüncesizce hatalar yapma eğilimi; umursamaz ve karmakarışık iş üretmek
  • Kolayca alakasız dürtülerle dikkatin dağılması ve düzenli olarak devam eden çalışmaları başkalarını rahatsız eden sesler ve olaylarla bölmek
  • Görevler ve aktivitelerde dikkati sürdürme yeteneğinin olmaması
  • Konsantrasyon gerektiren ev ödevi veya hesap veya görevleri bitirmede zorluk çekme
  • Sürekli bitmemiş bir aktiviteden bir başkasına geçme
  • Oyalanma
  • Düzensiz çalışma alışkanlıkları
  • Günlük aktiviteleri unutma (örneğin randevuları kaçırma, yemek getirmeyi unutma)
  • Ev ödevi veya günlük işler gibi görevleri tamamlamama
  • Konuşmada daldan dala atlama, diğerlerini dinlememe, aklını konuşmaya vermeme, sosyal durumlarda aktivite kurallarını veya detaylarına uymama

Hiperaktivite belirtileri okul öncesi çocuklarda görülebilir ve çoğunlukla yedi yaşından önce sergilenir. Belirtiler şunlardır:

  • Otururken kıpır kıpır kıpırdanmak
  • Sürekli kalkıp etrafta gezmek veya koşmak
  • Uygun olmayan zamanlarda koşmak veya tırmanmak (gençlerde bu yerinde duramamak olarak görülebilir)
  • Sessizce oynamada veya sessiz boş zaman aktiviteleriyle uğraşmada zorlanma
  • Her zaman gitmeye hazır olma
  • Çoğunlukla aşırı konuşma

Hiperaktivite yaş ve gelişimsel aşamaya göre değişir. DEHB’li okul öncesi çocuklar sürekli hareket halinde olmaya ve mobilyaların üstünde zıplamaya meyillidir ve oturularak yapılan grup aktivitelerine katılmakta zorluk çekerler. Örneğin, bir hikayeyi dinlemede problem yaşayabilirler. Okul çağındaki çocuklar benzer davranışları daha az sıklıkta sergilerler. Oturmakta zorluk çekerler, sürekli kıpırdanırlar ve aşırı konuşurlar. Ergenler ve yetişkinlerde hiperaktivite kendini yorulmak bilmezlik şeklinde gösterebilir ve bu kişiler uzun süre sessizce oturarak yapılan aktivitelere katılmakta zorluk çekerler.


Tepkisellik (impulsivite) belirtileri şunlardır:

  • Sabırsızlık
  • Reaksiyonları geciktirmede zorluk
  • Sorular tamamlanmadan cevap verme
  • Başkasının sırasının bitmesini beklemede zorluk
  • Sosyal veya iş ortamlarında problemlere neden olacak şekilde düzenli olarak başkalarını engelleme veya araya girme
  • Uygunsuz zamanlarda sohbete başlama

İmpulsivite sürekli bir şeylere veya kişilere çarpmak gibi kazalara sebep olabilir. Ayrıca DEHB olan çocuklar sonucunu düşünmeden tehlikeli aktivitelerle uğraşabilirler. Örneğin riskli yerlere tırmanabilirler. Bu semptomların çoğu ara sıra gençlerde görülebilir. Bununla beraber, DEHB’li çocuklarda bu sık olur, evde ve okulda ve arkadaşlarını ziyaret ettiklerinde. Aynı zamanda çocuğun normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engellerler. Çocuklar sürekli olarak ve en azından iki ortamda (okul ve ev gibi) ve en az altı ay boyunca bu belirtilerin bazılarını veya tamamını sergilediklerinde DEHB teşhisi konur.

DEHB'nin olası belirtileri 2 kategoriye ayrılabilir:

Dikkatsizlik Belirtileri

Hiperaktivite/İmpulsivite Belirtileri

1. Genellikle ayrıntılara özel bir dikkat gösteremez ya da okul derslerinde, işte ya da diğer aktivitelerde dikkatsizlik hataları yapar.

1. Genellikle elleri ayaklarını sürekli oynatır ya da oturduğu yerde kıpırdayıp durur.

2. Genellikle ödev ya da oyun faaliyetlerinde dikkatini sürdürmede zorlanır.

2. Sınıfta ya da oturur durumda durması gereken diğer ortamlarda yerinden kalkar.

3. Genellikle doğrudan ona konuştuğunuzda dinlemiyor gibidir.

3. Uygun olmayan ortamlarda genellikle abartılı bir biçimde sağa sola koşar ya da tırmanır (ergenler ve erişkinlerde, bu durum öznel huzursuzluk duygularıyla sınırlı olabilir).

4. Genellikle talimatları izlemez ve okul ödevlerini, iş ortamındaki sıradan işleri yapmada ya da görevlerini yerine getirmede zorlanır (nedeni zıtlaşma davranışı ya da talimatları anlayamama değildir).

4. Genellikle boş zamanlarında aktiviteler ya da oyunlarla sakin bir halde meşgul olmada zorlanır.

5. Genellikle görev ve aktivitelerini organize etmede zorlanır.

5. Sürekli “gidecekmiş gibi”dir ya da hep “motor takılmış gibi” hareket eder.

6. Genellikle zihinsel gücün sürekli korunmasını gerektiren görevlerden kaçınır, bu tür işlerden hoşlanmaz ve katılmada isteksizdir (okul ödevi ya da ev ödevi gibi).

6. Genellikle aşırı konuşur.

7. Ödevler ya da aktiviteler için gerekli olan eşyalarını genellikle kaybeder (örn; oyuncaklar, okuldan verilen ödev, kalemler, kitaplar ya da araç gereçler)

7. Genellikle daha soru tamamlanmadan hemen yanıt verir.

8. Dış uyarıcılar kolaylıkla dikkatini dağıtabilir.

8. Genellikle sırasını beklemede zorlanır.

9. Günlük aktivitelerini gerçekleştirmeyi genellikle unutur.

9. Genellikle başkalarının sözünü keser ya da müdahale eder.

 

WhatsApp